به بهانه درگذشت ماریو زاگالو اسطوره بی تکرار فوتبال برزیل؛ نگاهی ویژه به زندگینامه ورزشی متخصص جام جهانی

جام‌جهانی، تخصص زاگالو

فوتبال7 | زاگالو دارنده چهار جام‌جهانی فوتبال در کسوت بازیکن و مربی، دو روز پیش چشم از جهان فرو بست. در سال 1950، زاگالو از نزدیک روی سکوهای مملو از تماشاگر ماراکانا، شاهد باخت تاریخی برزیل میزبان به اروگوئه در فینال جام‌جهانی بود. زاگالوی نوجوان و عاشق فوتبال از همان لحظه عزمش را جزم کرد تا روزی شخصاً این شکست را جبران کند.

جوان سرسخت و با استعداد برزیلی، سال‌ها بعد در سن 26 سالگی، نخستین بازی خود را در پُست وینگر چپ، برای تیم کشورش انجام داد و در کنار بقیه هم تیمی‌هایش، در سال 1958 نخستین قهرمانی برزیل در جام‌جهانی را به ارمغان آورد. چهار سال بعد در 1962 زاگالو موفق به تکرار قهرمانی شد.

از بخت روزگار، سومین سکانس قهرمانی برزیل در جام‌جهانی نیز با بازیگری زاگالو رقم خورد، اما این بار در نقش مربی تیم ملی برزیل. تیم تحت هدایت او در سال 1970 که بازیکنانی مانند پله، جرزینیو، ریولینو و توستائو در آن حضور داشتند، به‌عنوان یکی از بهترین تیم‌های ملی تاریخ شناخته می‌شود. با این قهرمانی، زاگالو به نخستین فردی تبدیل شد که هم به‌عنوان بازیکن و هم مربی، موفق به لمس مشهورترین جام طلایی‌رنگ در دنیای فوتبال می‌شد. پس از زاگالو، فقط بکن‌بائر و دشان، موفق به تکرار این افتخار شدند.

و بالاخره چهارمین و آخرین قهرمانی زاگالو در جام‌جهانی، در خاک ایالات‌متحده رقم خورد، زمانی که نه به عنوان سرمربی، بلکه به‌عنوان دستیار کارلوس آلبرتو، روی نیمکت تیم برزیل نشسته بود.

در قلب هواداران

شخصیت خاص و ملی‌گرایی افراطی زاگالو، از او تصویر ویژه‌ای نزد هواداران برزیل ساخته بود. زاگالوی مغرور از اینکه تأکید کند ذاتاً یک برنده است، ابایی نداشت و انتقادات کسانی که تیم‌های تحت نظر او را به بازی بیش از حد دفاعی متهم می‌کردند، بر نمی‌تابید. ماجرای جمله معروف او که تکیه‌کلام برزیلی‌ها شده است، به فینال 1997 کوپا امریکا برمی‌گردد که پس از قهرمانی برزیل در فینال، با چهره‌ای برافروخته، رو به دوربین‌ها کرد و خطاب به منتقدانش که برای برزیل شانس قهرمانی قائل نبودند، گفت: ««راهی جز تحمل کردن من ندارید!»»

خرافاتی بودن، دیگر ویژگی زاگالو بود. زاگالو معتقد بود عدد 13 برای او شانس می‌آورد، به همین خاطر بود که عبارات 13 حرفی می‌ساخت، روز سیزدهم ماه را برای ازدواجش برگزید و حتی یک بار به شوخی اعلام کرد، در ساعت 13 روز 13 جولای سال 2013، برای همیشه با بازی فوتبال وداع می‌کند.

فوتبالیست تصادفی

زاگالو که به‌خاطر شیوه‌های تاکتیکی‌اش، نزد فوتبالی‌ها با القابی چون ««پروفسور»» و ««گرگ پیر»» شناخته می‌شود، آرزوی خلبان شدن را در سر داشت، اما ضعف بینایی به او اجازه نداد به این حرفه ورود کند. در عوض حسابداری را برای تحصیل در دانشگاه انتخاب کرد، اما بازی در تیم مشهور اَمریکا (America) در اوقات فراغتش، باعث شد که در نهایت سر از دنیای فوتبال دربیاورد.

زاگالو روایت می‌کند که: ««در آن زمان فوتبال ورزش مورداحترامی نبود و پدرم دوست نداشت من وارد این گود شوم، به همین خاطر است که همیشه می‌گویم فوتبال تصادفی پا به زندگی من گذاشت.»»

زاگالو فوتبال را به‌عنوان یک هافبک چپ آغاز کرد، اما خیلی زود فهمید که سرنوشت او در جای دیگری نوشته شده است: ««به علت تعدد بازیکنان شماره 10 در تیم ملی برزیل، فهمیدم رویای بازی در برزیل از مسیر دیگری می‌گذرد، بنابراین از هافبک چپ به وینگر چپ تغییر پست دادم.»»

انتخاب زاگالو درست از آب در آمد و در جام‌جهانی 1958 ، در کنار پله 17 ساله، هر 6 بازی را در ترکیب اصلی قرار گرفت. اختلاف سنی پله و زاگالو در آن جام، این اظهارنظر معروف را از زاگالو به یادگار گذاشت که : ««من 27 سالم بود و پله 17 سالش. برای همینه که همیشه میگم، این من بودم که کنار پله بازی کردم و نه پله کنار من! »»

مصدومیت پله در دومین بازی برزیل در جام‌جهانی 1962 و نقش زاگالو در پر کردن جای خالی او، باعث شد برزیل دومین قهرمانی متوالی خود را نیز کسب کند. به‌خاطر سبک بازی زاگالو درین جام و کمک به مدافعان برزیل برای یارگیری دفاع چپ حریف، او را ابداع‌گر کمک مهاجمان به دفاع در دنیای فوتبال می‌دانند.

زاگالو، پس از بازی در باشگاه‌های فلامینگو و بوتافوگو و 33 بازی برای تیم ملی کشورش، در 1965 از دنیای فوتبال به‌عنوان بازیکن کنار کشید.

تکرار موفقیت در دنیای موازی

زاگالو مربیگری را در بوتافوگو آغاز کرد و هدایت چند باشگاه برزیلی را بر عهده داشت، اما اوج هنر او زمانی بود که در 38 سالگی چند ماه قبل از جام‌جهانی، هدایت یک تیم برزیل پرستاره، اما شلخته و خالی از هیجان را بر عهده گرفت. او هر 6 بازی خود را پیروز شد که پیروزی 4-1 در فینال مقابل ایتالیا، ماندگارترین آن‌ها بود. بدین‌ترتیب زاگالو موفقیت خود در بازی را در عرصه مربیگری نیز تکرار کرد.

زاگالو در جام‌جهانی 1974 آلمان غربی، برزیل را به مقام چهارم رساند، اما نمایش ضعیف برزیل در آن جام باعث شد که اروپا را به مقصد خاورمیانه ترک کند. در آسیا، عربستان را برای نخستین بار راهی جام‌جهانی کرد و کویت را به نایب‌قهرمانی آسیا رساند.

زاگالو در سال 1994 نیز به عنوان کمک مربی، قهرمان جهان شد و در سال 1998 که مجدداً با کوهی از تجربه سرمربی برزیل شد، در فینال 0-3 مقابل فرانسه و زیدان شکست خورد.

نبود رونالدو ستاره برزیل در دیدار فینال که ساعاتی پیش از بازی فینال، دچار تشنج شده بود و به بازی نرسید، شاید باعث شد بیش از پیش جای خالی روماریو احساس شود. زاگالو روماریو را به جام 98 دعوت نکرد و روماریو نیز به تلافی عکس او را به در توالت رستورانش چسباند!

در سال 2002، در پنجمین قهرمانی برزیل با هدایت اسکولاری، زاگالو در نقش مشاور ویژه تیم ملی بود. پس از تجربه شراکت موفق در سال 1994، در سال 2006، کارلوس آلبرتو پریرا و زاگالو، یک بار دیگر به‌عنوان سرمربی و مربی روی نیمکت برزیل نشستند که این بار ناکام بودند و در یک چهارم به دست فرانسه حذف شدند. این آخرین حضور زاگالو در میادین فوتبال بود و پس از آن اعلام بازنشستگی کرد.

دیدی از ایران خوردی زاگالو!

در جام ملت‌های آسیا در سال 1976 در تهران، زاگالو به‌عنوان مربی کویت راهی تهران شد و وعده داد با شکست ایران، نوار قهرمانی‌های پیاپی این تیم در آسیا را پاره کند. صحبت‌های او باعث شد که روزنامه‌های ایران تیترهای جنجالی علیه او بزنند و حسن روشن، مهاجم آن سال‌های تیم ملی نیز به فوتبال‌دوستان قول داد: ««باد زاگالوی مغرور را در ایران خالی می‌کنیم.»»

ایران با تک‌گل علی پروین، بر زاگالو و کویت غلبه کرد و قهرمان آسیا شد. در انتخابی جام‌جهانی 1978 نیز ایران در دو بازی حیاتی رفت و برگشت، بار دیگر کویت را شکست داد و راهی مسابقات در آرژانتین شد.

در پی پیروزی در فینال مقابل کویت، ضیا آتابای که به خواندن آهنگ‌های عامیانه‌پسند مشهور بود، در وصف حضور زاگالو در ایران و کری‌خوانی‌هایش برای ایرانی‌ها، ترانه‌ای را خواند که تکیه کلام اصلی آن ««دیدی خوردی از ایران زاگالو!»» بود. در روزهای اخیر پس از درگذشت زاگالو، این ویدیو جزو پر بازدیدترین ویدیوهای اینستاگرام شده است.

🚨🚨 این مطالب را هم بخوانید:

به مناسبت ۸۲ سالگی سرالکس فرگوسن؛ نگاهی به کارنامه موفق‌ترین مربی تاریخ بریتانیا

معرفی بازیکنان کلیدی خیرونا در این فصل؛ از کاپیتان الکس گارسیا تا دلی بلیند کهنه کار - آیا شگفتی سازان قهرمان میشوند؟

۲۶ رکورد عجیب و دست‌نیافتنی دنیای فوتبال (بخش دوم)