ونبلز، از کارگاه خیاطی تا هدایت بارسلونا

فوتبال7 | تری ونبلز مربی کاریزماتیکی که در سن 80 سالگی، درگذشت، دوران حرفه‌ای پرماجرا و بحث‌برانگیزی داشت که برجسته‌ترین آن‌ها قطعاً ناکامی در ضربات پنالتی در نیمه‌نهایی یورو 96 و رساندن انگلیس به فینال در خاک خود بود.

این بازی آخرین بازی او روی نیمکت تیم ملی بود و پس از مدتی درگیری در پرونده‌های دادگاهی، در پایان سال، هدایت پورتسموث و پس از آن نیز هدایت تیم ملی استرالیا را عهده‌دار شد.

تری ونبلز که لقب خود یعنی ««ال تل El Tel»» را مدیون دوران مربیگری در بارسلونا است، زمانی که به‌عنوان یکی از مالکین و همزمان، مربیان تاتنهام فعالیت می‌کرد، در معرض چند اتهام تجاری قرار گرفت و ادعاهایی نیز در مورد پرداخت رشوه توسط او مطرح شد.

ونبلز در دوران بازیگری، به‌عنوان یک هافبک جوان به آکادمی چلسی پیوست و دو سال بعد قرارداد رسمی امضا کرد. موفقترین دوران بازی او نیز در تاتنهام رقم خورد که موفق به کسب جام حذفی با این تیم شد.

یکی از نکات جالب ونبلز، بُعد غیرفوتبالی او و نوشتن رمان‌های کارآگاهی در دوران بازیش بود که بعداً یک سری موفق تلویزیونی نیز از روی همین رمان‌ها ساخته شد. او فعالیت‌های تجاری موفق و ناموفقی هم داشت، از جمله راه‌اندازی کارگاه خیاطی با هم‌تیمی‌هایش در چلسی و ابداع یک کلاه خاص برای زنان که با استقبال مواجه نشد و شکست خورد و یا، راه‌اندازی هتل و رستوران با همکاری همسرش.

او پس از یک فصل بازی در کریستال‌پالاس، به کادر مربیگری این تیم پیوست و پس از آن نیز به سمت مربی ارتقاء یافت تا حرفه‌ای که برای آن ساخته شده بود را آغاز کند. فقط یک فصل برای ونبلز کافی بود تا پالاس را از دسته سه به دسته 2 ببرد و 2 فصل پس از آن نیز موفق به فتح قهرمانی دسته دو با این تیم شد. در ادامه پالاس را به مقصد کیوپی‌آر (کویینز پارک رنجرز) ترک کرد و با این تیم نیز به نایب‌قهرمانی جام حذفی و قهرمانی دسته دو رسید. و همزمان به یکی از سهامداران و مدیران اصلی تیم تبدیل شد.

در فصل 84-1983 پس از کسب جایگاه پنجم با کیوپی‌آر و کسب سهیمه یوفاکاپ با این تیم، از سمت خود استعفا کرد تا بارسلونایی‌ها، به سفارش بابی رابسون، او را برای نیمکت خود انتخاب کنند و او توانست در یک تحول مهم در دوران مربیگری خود، روی نیمکت آبی‌اناری‌های کاتالان بشیند.

ونبلز در نخستین دیدار خود برای بارسا، به زبان کاتالانی برای تماشاگران حاضر در ورزشگاه سخنرانی کرد تا از همان ابتدا دل آن‌ها را به دست بیاورد. دل‌ربایی بعدی نیز خیلی زود از راه رسید تا او در نخستین فصل حضورش، بارسلونا را پس از 11 سال به عنوان قهرمانی لالیگا برساند. خرید گری لینه‌کر و مارک هیوز و فروش مارادونای افسانه‌ای، از جمله نقل‌انتقالات مهم بارسلونا در دوران مربیگری ونبلز بود.

اما دوران خوش او یک فصل بیشتر طول نکشید و دو فصل بعد را با نایب قهرمانی لالیگا به پایان رساند و در فینال 1986 ««جام باشگاه‌های اروپا»» نیز بارسلونا در فینال مغلوب استوابخارست رومانی شد تا دست ونبلز ازین جام کوتاه بماند.

پس از اخراج از بارسلونا، ونبلز راهی تاتنهام شد و تنها افتخار او با این تیم فتح جام حذفی بود. در سال 1990 همه انتظار داشتند او جانشین بابی رابسون در تیم ملی انگلیس شود. اما مسئولین فدراسیون چهار سال بعد این سمت را به او سپردند تا یکی از بهترین تیم‌های تاریخ انگلیس را بسازد.

تیم تحت هدایت او در یورو 96 که انگلیس میزبان جام ملت‌های اروپا بود، با دو پیروزی به یاد ماندنی مقابل هلند و اسکاتلند از گروهش صعود کرد و به نیمه‌نهایی رسید، اما به دنبال شکست مقابل آلمان در ضربات پنالتی علیرغم شایستگی تمام، کار ونبلز با تیم ملی انگلیس نیز به پایان رسید. این تیم با حضور ستاره‌های نامداری مانند پل گاسکوئین و آلن شیرر، یکی از خاطره‌انگیزترین تیم‌های تاریخ فوتبال انگلیس بود. گرت ساوتگیت، سرمربی کنونی تیم ملی انگلیس، هم یکی دیگر از اعضای این تیم بود که با از دست دادن ضربه پنالتی مقابل آلمان، موجب حذف تیمش در ورزشگاه ومبلی شد. از برد 4-1 انگلیس مقابل هلندی‌ها درین جام، به‌عنوان یکی از بهترین نمایش‌های تاریخ تیم ملی انگلیس یاد می‌شود.

ونبلز و ایران

تری ونبلز برای ایرانیان، بیش از هر چیز یادآور یکی از بزرگ‌ترین و خاطره‌انگیزترین بازی‌های تاریخ تیم ملی فوتبال است: مسابقه ۸ آذر ۱۳۷۶ مقابل استرالیا، یا همان «حماسه ملبورن» مشهور که از تلویزیون ایران، با گزارش جواد خیابانی پخش شد.

از آخرین حضور ایران در جام جهانی ۲۰ سال می‌گذشت و در مسابقات مقدماتی هم تیم ملی جنجال‌های بسیاری را پشت سرگذاشته بود که منجر به اخراج محمد مایلی‌کهن، سرمربی وقت تیم ملی شده بود.

ونبلز نیز که در ابتدای حضور در استرالیا با انتقادات زیادی مواجه بود، توانست استرالیا را به این بازی پلی‌آف مقابل ایران برساند. اما این بازی، یکی از غم‌انگیزترین پایان‌های تاریخ فوتبال را برای ونبلز و شاگردانش رقم زد. تیم جوان ونبلز در حالی که 2 گل از ایران جلو بود و کاملاً تیم سرتر میدان بود، به یکباره با دریافت دو گل ظرف چند دقیقه، صرفاً به‌خاطر قانون گل زده، از راهیابی به جام جهانی باز ماند تا دیوید هیل رییس وقت فدراسیون فوتبال استرالیا در توصیف این بازی بگوید: ««هرگز صحنه‌ای بدتر ازین در عمر ورزشیم ندیده بودم. الکس توبین کاپیتان تیم حتی توان حضور در کنفرانس خبری را نداشت، با اینکه طبق قوانین فیفا موظف به این کار بود.»» گزارشگر بازی پل ویلیامز نیز در توصیف صعود ایران گفت: ««مثل یک فرار از زندان میمونه که به حیرت‌آورترین شکل ممکن انجام شده باشه.»»

والدایر ویرا مربی وقت ایران نیز بعداً در پاسخ به خبرنگاری که پرسیده بود چطور توانستی چنین معجزه‌ای را رقم بزنی، اظهار داشت: ««من کار خاصی نکردم. فقط دعا کردم و امیدمو از دست ندادم! یه سری نکات کوتاه رو بین دو نیمه به بازیکنا گوشزد کردم و ازشون خواستم که از بازیشون لذت ببرن»»

رقابت آن سال با حاشیه‌هایی نیز همراه بود و گفته می‌شد که تری ونبلز و شماری دیگر از مسئولان تیم استرالیا، پیش از سفر به تهران قبل از بازی رفت، اظهارنظرهای منفی داشته‌اند و ایران را کشوری خطرناک خوانده بودند و حتی به بهانه قحطی در ایران با خود آب آشامیدنی برده بودند!

ونبلز 24 بازی هدایت استرالیا را بر عهده داشت و موفقترین دستاورد او رساندن استرالیا به فینال کنفدراسیون‌ها بود که مقابل برزیل مغلوب شدند. هم‌چنین او استرالیا را به رده 30 اُم در رنکینگ فیفا رساند، جایگاهی که پیش از آن سابقه نداشت و استرالیایی‌ها حتی حضور در 50 تیم برتر را نیز تجربه نکرده بودند.

توصیف گرت ساوت‌گیت از ونبلز

گرث ساوتگیت (سرمربی کنونی تیم ملی انگلیس): «هر بازیکن به مربی‌ای که به او فرصت داده، احساس وابستگی زیادی می‌کند. اما شما بلافاصله پس از بازی کردن برای تری ونبلز متوجه می‌شدید که او یک مربی و مدیر برجسته است.»

«از نظر تاکتیکی فوق‌العاده بود، رفتاری عالی داشت و می‌توانست با همه، از جوان‌ترین بازیکن تا بزرگترین ستاره‌ها، کنار بیاید. او روشن‌فکر و آینده‌نگر بود. محیط فوق‌العاده‌ای برای شکوفایی بازیکنانش فراهم کرد تا آن‌ها بتوانند یکی از بزرگ‌ترین تورنمنت‌های تاریخ انگلیس (یورو 96) را رقم بزنند.»

این مطالب را هم بخوانید:

سوپر چیپ ماورایی کریستیانو رونالدو به الخدود با شادی بعد از گل و گزارش‌های مختلف (اختصاصی فوتبال۷)

زندگینامه پائولو مالدینی؛ اسطوره‌ی بی‌تکرار روسونری

روایت سقوط آلمان، یکی از غول‌های اروپا؛ چرا فاتح چهار جام‌جهانی به این حال و روز افتاده است؟