آنالیز | بررسی سیر تحول سیستم 2-5-3؛ از بازآفرینی کونته تا سه گانه پپ

آرایش 2-5-3 ، آرایش موردعلاقه بسیاری از مربیان بر جسته و صاحب سبک دنیاست. پپ گواردیولا در مقاطعی در سیتی ازین ترکیب استفاده کرده است، از جمله در بیشتر فصل گذشته که سه‌گانه را برای او به ارمغان آورد. سیتی در فینال لیگ قهرمانان موفق به شکست اینتر سیمئونه اینزاگی شد و یکی از وجوه تشابه دو تیم، علاقه دو مربی به سیستم 2-5-3 بود.

رُم خوزه مورینیو نیز فصل گذشته با آرایش 2-5-3 موفق به راهیابی به فینال لیگ اروپا شد. تیم مقابل رم در نیمه‌نهایی، لورکوزن آلونسو نیز عمدتاً از همین آرایش استفاده می‌کند.

رودی گارسیا، در مقطعی در لیون ازین سیستم استفاده می‌کرد و حتی دیگو سیمئونه در فصول اخیر تمایل خود به تغییر آرایش از 2-4-4 کلاسیک به 2-5-3 را نشان داده است.

اما احیاگر آرایش 2-5-3 در دنیای امروز، به احتمال زیاد آنتونیو کونته است که در دوران موفق خود در یوونتوس، برای نخستین بار این آرایش را بکار گرفت. ایده‌پردازی‌های او برای تکامل این سیستم، در اینتر، چلسی و تاتنهام نیز ادامه یافت.

این سیستم که در گذشته به‌خاطر تجمع هافبک‌ها و دفاع‌ها، به‌عنوان یک کلیشه دفاعی شناخته می‌شد، امروزه به یک آرایش هجومی بدل شده است. بنابراین در این مقاله قصد داریم مزایای کلیدی این سیستم و کلیدهای اجرای موفق آن را بررسی کنیم.

دفاع سه‌نفره

در یک آرایش 2-5-3، سه نفر عقب عموماً سه دفاع وسط هستند (شکل زیر). این خط سه‌نفره عقب، نقش کلیدی در مزایای سیستم 2-5-3 در حالت مالکیت و بدون مالکیت توپ دارد.

در حالت مالکیت، سه نفر عقب معمولاً در بازیسازی مشارکت می‌کنند تا بار و فشار حملات بر حریف بیشتر شود. حریف برای پرس کردن این سه دفاع کار سختی دارد، چون دروازه‌بان نیز به کمک آن‌ها می‌آید و حتی اگر حریف دقیقاً سه نفر را مأمور پرس متقابل کند، باز هم برتری عددی 4 به 3 ایجاد می‌شود.

در حالت بدون مالکیت، سه دفاع وسط، مسئول حفاظت در برابر حملات عمقی و هم‌چنین بازی مستقیم حریف هستند که از کانال مرکزی دفاع صورت می‌گیرد. این مدافعان سعی می‌کنند یک دامنه حرکتی مشخص را بین وسط و کناره‌ها حفظ کنند تا در مواقع نیاز، به یاری وینگرهای کناری بروند.

وقتی یکی از دفاع‌های وسط برای پوشش یکی از وینگرها به کناره متمایل می‌شود، دو نفر دیگر باید هشیار باشند و جای خالی او را پر کنند. این پوشش، اطمینان کافی برای حرکات دفاعی ناگهانی و رفتن روی پای بازیکنان حریف را به مدافعان می‌دهد، چون مطمئن هستند که حمایت کافی پشت سر آن‌ها وجود دارد.

دیگر عنصر دفاعی سیستم 2-5-3، بال‌های کناری آن هستند. در صورت نیاز به دفاع، بال‌های کناری عقب می‌کشند تا به 3 دفاع میانی کمک کنند و فضای حریف برای دور زدن خط دفاعی را کاهش دهند.

بنابراین این سیستم در شرایط دفاع، با قابلیت تبدیل به آرایش 2-4-4 پرس‌کننده، می‌تواند از ضدحملات احتمالی حریفان جلوگیری کند. جلوگیری از ضدحملات، با بستن مستقیم‌ترین فضاها به سمت دروازه و ایجاد اضافه‌بار دفاعی (برتری عددی در دفاع)، انجام می‌شود.

بال‌های کناری یا وینگرها

نقش وینگرها در آرایش 2-5-3 بسیار کلیدی است و عمدتاً بستگی به این دارد که مربی تا چه حد اجازه پیشروی به جلو را به آن‌ها بدهد.

وینگر مورد اشاره ما در حقیقت «وینگر عقب» نامیده می‌شود، اما اگر وینگرها خیلی بالا بازی کنند، آن‌گاه از وینگر عقب به «وینگر کامل» یا همان وینگر هجومی بدل می‌شوند. بالا بازی کردن وینگرها، حریف را وادار به دفاع از عقبتر کرده و باعث ایجاد فضای حمله در دو طرف خط هافبک حریف می‌شود.

اما اگر وینگرها عقب بازی کنند و با سه نفر وسط، یک خط دفاعی پنج نفره را تشکیل دهند (یعنی همان آرایش 2-5-3 که در گذشته رایج بود)، آن‌گاه قدرت مانور تیم مقابل، به‌ویژه در کناره‌ها، بیشتر می‌شود (شکل زیر).

بنابراین دو نوع 2-5-3 داریم: 2-5-3 مُدرن یا هجومی که وینگرها بسیار بالا بازی می‌کنند و 2-5-3 دفاعی یا کلاسیک که وینگرها عقب می‌نشینند و ابتکار عمل خاصی در حمله ندارند.

در فوتبال مدرن، تمایل مربیان بیشتر به 2-5-3 هجومیست که وینگرها نقش فعالی در آن دارند. این فعال بودن فقط در هنگام مالکیت نیست و در فاز دفاعی نیز زمانی که حریف از کناره‌ها بازی می‌کند، کار وینگرها پرس کردن کناره‌هاست. وقتی توپ به زمین حریف می‌رود، وینگرها می‌توانند به موقعیت اصلی خود، یعنی بالای زمین و مایل به کناره، برگردند.

وینگرهای 2-5-3 باید وینگرهای پرانرژی باشند، چون معمولاً طولانی‌ترین مسافت پوشش داده‌شده در هر بازی متعلق به آن‌هاست (شکل زیر). آن‌ها باید سریع باشند و از توانایی رفت‌وبرگشت خطی و سانتر حین حرکت، برخوردار باشند. هم‌چنین باید دارای مهارت‌های دفاعی یک به یک باشند و به‌خوبی منطقه خود را پوشش دهند. برای پوشش دادن مسافت طولانی جناحین از نیمه خودی تا نیمه حریف، به بازیکنانی نیاز است که دارای این ویژگی‌های خاص باشند.

برتری عددی در مرکز

استفاده از سه هافبک میانی، دو وینگر و دو مهاجم می‌تواند باعث برتری عددی بین خطوط شود. هم‌چنین انتخاب‌های بازیکنان برای پاسکاری بیشتر می‌شود.

تحرک این بازیکنان متمایل به مرکز، دو گزینه را پیش روی مدافعان حریف قرار می‌دهد: خط سیر آن‌ها را تعقیب کنند یا اینکه در منطقه خود بمانند. هرگونه تردید مدافعان در این تصمیم‌گیری، باعث آزاد ماندن بازیکنان شده، یا باعث ایجاد فضاهایی می‌شود که تیم مهاجم می‌تواند از آن استفاده کند.

در آرایش 2-5-3، بازیکنان باید به گونه‌ای جاگیری کنند که باعث شود بازیکنان یارگیر حریف، از بازیکن حمل‌کننده توپ فاصله بگیرند. این کار نه تنها باعث آزاد شدن بازیکن حامل توپ می‌شود، بلکه برای بازیکن دریافت‌کننده توپ نیز ایجاد موقعیت و فضا می‌کند.

برتری عدی در بخش مرکزی و متمایل به مرکز زمین، در حالت بدون مالکیت نیز به هافبک‌ها و مدافعان اجازه می‌دهد که بدون صرف انرژی بیهوده برای پوشش بخش اعظمی از زمین، از نواحی مرکزی کلیدی حراست کنند. هم‌چنین وقتی تیم حریف به بازی عرض داده و توپ را به کناره‌ها می‌برد، بازیکنان مرکزی، به کمک وینگرها می‌روند و پوشش اضافی را فر اهم می‌سازند.

تنوع در حمله

یکی از مزایای مهم آرایش 2-5-3 ، تنوع حمله و فرصت‌هاییست که برای بازی ترکیبی فراهم می‌کند. این تنوع از طریق تجمع در یک سوم دفاعی نیمه خودی و سپس پشتیبانی بازیکنان از همدیگر در خطوط میانی و حمله، امکان‌پذیر می‌شود. تیم‌های دارای این سیستم می‌توانند به‌سرعت توپ را به کناره‌ها و به وینگرهای بالای زمین برسانند.

به‌علاوه در صورت به مشکل خوردن بازی مالکیتی، امکان بازی مستقیم نیز وجود دارد، چون دو مهاجم حضور دارند که می‌توانند بر سر توپ بجنگند یا به فضاها حمله کنند (شکل زیر). مهاجمان، هنگامی که برای دریافت پاس‌های ارسالی به فضاها، می‌دوند یا هنگامی که بر سر توپ‌های دوم می‌جنگند، باید توسط وینگرها و هافبک‌ها حمایت شوند.

سازمان‌دهی دفاعی

آرایش 2-5-3 در صورت تحقق چند شرط، انسجام دفاعی خوبی فراهم می‌کند. شرط اول، حمایت خوب 3 دفاع میانی در ضدحملات حریف است. یک یا دو نفر از هافبک‌ها نیز می‌توانند با جاگیری صحیح به قویتر شدن این حمایت کمک کنند. با شکل‌گیری دو لاین دفاعی در مرکز زمین (دفاع‌ها و هافبک‌های میانی) که آماده گذارهای دفاعی هستند، آسیب‌پذیری روی ضدحملات به حداقل می‌رسد.

مشارکت وینگرها در گذارهای دفاعی نیز مهم است. وینگرها باید توانایی تغییر سریع ذهنیت خود را داشته باشند، به‌گونه‌ای که نزدیکترین وینگر به توپ، آماده پرس کردن یا فراهم‌سازی پوشش لازم باشد. در همین حین وینگر جناح دیگر نیز باید رفته‌رفته به عقب برگردد (فدریکو دی مارکو در شکل زیر).

چون حریف، فضای کمی برای بازی در مرکز دارد، باید مسیر پرس را به سمت کناره‌ها هدایت کرد. با دو مهاجم و سه هافبک، می‌توان چیزی شبیه به یک قیف ایجاد کرد تا حریف وادار به بردن توپ به کناره‌ها شود، یعنی همان جایی که وینگرهای آماده مترصد پرس و توپ‌ربایی هستند.

🚨🚨این مطالب را هم بخوانید:

🔹به بهانه جدال ایران و قطر در نیمه نهایی؛ نگاهی به آمار و خاطرات تقابل این دو تیم

🔹تحلیل و بررسی دیدار رئال مادرید 1-1 اتلتیکو مادرید؛ لالیگا همچنان جذاب است!

🔹تحلیل و بررسی بازی حماسی ایران ۲–۱ ژاپن؛ آریایی‌ها سامورایی‌ها را خلع سلاح کردند

🔹 پیش‌بازی دیدار جذاب آرسنال-لیورپول: اثبات شخصیت قهرمانی آرسنال یا ادامه جولان لیورپول؟

🔹ویدیو | گل جهانبخش به ژاپن از زاویه نیمکت ایران و تماشاگران