امشب شهر رُم یک بار دیگر میزبان دلاکاپیتاله (دربی رم) است. دو تیم این بار در قالب یک دیدار تک‌حذفی و حساس در یک‌چهارم نهایی جام حذفی ایتالیا به میدان می‌روند. کشوری مانند ایتالیا چه به لحاظ تمدنی و چه به لحاظ فوتبالی، تاریخی غنی دارد، اما دربی رم خود یک داستان جدا دارد و یک تاریخچه جذاب پشت این بازی است. دلاکاپیتاله، به‌عنوان ویترین فوتبال ایتالیا، همواره پر از تنش و هیجان بوده است.

تاریخچه دو تیم

باشگاه لاتزیو، در سال 1900 توسط عده‌ای از افسران ارتش ایتالیا تأسیس و به یک باشگاه ساختاریافته تبدیل شد. نزدیک به سی سال بعد، در 1927، حزب فاشیست حاکم به رهبری بنیتو موسولینی تصمیم گرفت تیم‌های شهر رم را با هم ادغام کند. ایده ادغام این تیم‌ها برای ایجاد یک قدرت فوتبالی در پایتخت بود تا در برابر باشگاه‌های شمال ایتالیا قد علم کنند. اما جورجیو واکارو که عضو لاتزیو و فدراسیون فوتبال ایتالیا بود، با پیوستن لاتزیو به این ترکیب مخالفت کرد و سه تیم دیگر شهر رُم که بعد از لاتزیو متولد شده بودند، در قالب تیم جدیدی به نام آاس رم، به فعالیت خود ادامه دادند. 

لاتزیو در شمال شهر رم متولد شده بود و به نوعی تیم ثروتمندان محسوب می‌شد. اما خاستگاه رم بیشتر طبقه کارگری بود، نشان به این نشان که باشگاه پس از چند سال بی‌خانمانی، در منطقه‌ای کارگرنشین در جنوب رم، تازه صاحب ساختمان شد. دسته‌بندی هواداران دو تیم به فقیر و غنی، امروزه دیگر چندان صادق نیست، اما حس هویتی دو باشگاه هم‌چنان در حال و هوای رقابت این دو تیم جاری است.

حتی رنگ‌ها هم فلسفه دارند

رنگ آبی و سفیدی که بازیکنان لاتزیو به تن می‌کنند، بیشتر به ریشه‌های یونانی رم باستان برمی‌گردد و همچون پرچم کشور یونان، به بازی‌های المپیک در دوران باستان اشاره دارد. اما رمی‌ها به‌طور سنتی از رنگ‌های قرمز و طلایی استفاده می‌کنند که رنگ اصلی شهر رم است و نماد گرگ ماده در پرچم آن‌ها نیز طبق افسانه‌ها، تصویرگر گرگیست که به دوقلوهای رها شده در طبیعت شیر داد و بعدها یکی از آن‌ها، به بنیانگذار و نخستین پادشاه رم تبدیل شد. از این رو، لاتزیو را با لقب ««سفید و آبی‌های آسمانی»» یا ««عقاب‌ها»» و رمی‌ها را با لقب ««زرد و قرمزها»» یا ««گرگ‌های ماده»» می‌شناسند.

از رقابت فرامنطقه‌ای تا رقابت محلی

به‌صورت رسمی دو تیم برای نخستین بار در 8 دسامبر 1929 روبروی هم قرار گرفتند. جرقه‌هایی که در آن بازی زده شد، آتشی را برافروخت که پس از سال‌ها، نه تنها زبانه می‌کشد، بلکه با هر بازی و هر تنش، شعله‌ورتر می‌شود.

بر خلاف تیم‌های پرافتخار شمالی همچون میلان، یوونتوس و اینتر، لاتزیو و رم مجموعاً بیش از 30 جام کسب کرده‌اند. این در حالیست که یووه به تنهایی 36 عنوان اسکودتو (قهرمانی سری آ) را در کارنامه خود می‌بیند.

بنابراین اگرچه هدف از ادغام تیم‌های رمی رقابت با تیم‌های شمالی بود، اما در گذر زمان این رقابت بیشتر به یک نبرد محلی برای اثبات تیم برتر شهر رم تبدیل شد. یکی از جلوه‌های این رقابت، فخرفروشی هواداران دو تیم به همدیگر در مورد بازیکنان رمی الاصل است. نمونه این بازیکنان در روزگار گذشته، آمدئو آمادی (Amedeo Amadei) بود که نخستین اسکودتوی رم را در سال 1942 کسب کرد و در عصر حاضر نیز کاپیتان توتی از رم و کاپیتان نستا از لاتزیو، شاخص‌ترین بازیکنانی هستند که زاده شهر رم می‌باشند.

توتی و نستا

بزرگترین بازیکن تاریخ این دربی، بی‌شک توتی، کاپیتان اسطوره‌ای رم است که تمام دوران حرفه‌ای فوتبال خود را به رم وفادار ماند و پیشنهاد باشگاهی چون رئال‌مادرید را رد کرد. توتی که با 44 بازی بیشترین حضور را در دربی داشته، با 11 گل مشترکاً بهترین گلزن دربی نیز محسوب می‌شود.

توتی علی‌رغم عشق تزلزل‌ناپذیری که به رم داشت، در سال 2007 در سمت درست تاریخ ایستاد و ثابت کرد که رقابت به هر قیمتی نمی‌تواند درست باشد. توتی، در تشییع جنازه یکی از هواداران لاتزیو که قتل او موجب اعتراضات گسترده علیه پلیس ایتالیا شده بود، حاضر شد و مورداحترام همه هواداران لاتزیویی حاضر در مراسم قرار گرفت.

هم‌چنین دوستی توتی و نستا در خارج از قاب فوتبال زبانزد بود. الساندرو نستا که همچون توتی متولد شهر رم بود، ابتدا مورد توجه یکی از استعدادیابان باشگاه رم قرار گرفت، اما پدر او که از هواداران دوآتیشه لاتزیو بود، مانع این انتقال شد و نستا راهی تیم جوانان لاتزیو شد. این انتقال آغازی بر رقابت این دو بازیکن بزرگ شد و دوران باشکوهی را برای هر دو باشگاه رقم زد. هر چند نستا بر خلاف توتی، در سال 2002 مجبور شد به خاطر مشکلات مالی باشگاه، لاتزیو را به مقصد میلان ترک کند.

دلاکاپیتاله مهمتر از دلامدونینا

گزارشگر ایتالیایی، اورلیو کاپالدی معتقد است که: «« دربی رم پرفشارترین دربی ایتالیاست. میلان و اینتر معمولاً برای کسب جام می‌جنگند، اما اینجا داستان فرق داره، اینجا تنها چیزی که مهمه، رمی بودن یا لاتزیویی بودنه !»»

پائولو دی‌کانیو مهاجم سابق لاتزیو نیز که خود از هواداران افراطی این تیم است، می‌گوید: «« هوادارای رم و لاتزیو بیشتر به پیروزی تو دربی اهمیت میدن تا اینکه آخر فصل، در کجای جدول قرار گرفته باشن.»»

یکی دیگر از عواملی که باعث تشدید رقابت این دو تیم در طول تاریخ شده است، استفاده مشترک آن‌ها از ورزشگاه 70000 نفری المپیکو است.

خشونت و تنش

خشونت و تنش ، جزء تفکیک‌ناپذیر تمام دربی‌های دنیا است و دربی رم نیز مستثنی ازین قضیه نیست. نخستین خشونت گزارش‌شده، به سال 1979 برمی‌گردد که یک هوادار جوان رمی، با یک تفنگ مخصوص پرتاب منور، به صورت یکی از هوادارن لاتزیو در ورزشگاه شلیک کرد و منجر به مرگ وی شد. در سال 2004 ، شایعه کشته شدن یک پسر جوان به دست پلیس، باعث هجوم هواداران افراطی رم به زمین و وقفه در بازی شد. در جریان خشونت‌های آن سال در روی سکوها و در بیرون ورزشگاه، بیش از 170 نفر زخمی شدند. یا در سال 2013، زمانی که در درگیری پیش از دربی، شش هوادار با ضربات چاقو مجروح شدند و هواداران با چوب و سنگ به آمبولانس حامل مجروحین حمله‌ور شدند.

برخی از بازی‌های بیادماندنی دو تیم

2013 : رم 0-1 لاتزیو (فینال کوپا ایتالیا)

نخستین و تنها باری که دو تیم در فینال جام حذفی ایتالیا به میدان رفتند، به سال 2013 برمی‌گردد. در این دیدار بسیار نزدیک، برنده بازی تا آخرین دقیقه مشخص نبود، اما در نهایت تک‌گلی که «سناد لولیچ»» در دقیقه 71 به ثمر رساند، پابرجا ماند تا لاتزیو برای ششمین بار قهرمانی کوپا ایتالیا شود.

2002-2001 : لاتزیو 1-5 رم

رم در آن سال‌ها تیم قدرتمندی به مربیگری فابیو کاپلو و بازیکنانی چون کافو، باتیستوتا، توتی و مونتلا بود که قصد دفاع از قهرمانی خود در فصل 2001-2000 را داشت و لاتزیو بر خلاف آن‌ها درگیر یک بحران مالی بود. در بازی برگشت آن سال در لیگ، در حالی که لاتزیو حکم میزبان را داشت و بیشتر جایگاه‌ها به هواداران این تیم اختصاص داشت، رم قدرتمند 5-1 لاتزیو را در هم کوبید. هر چند رم در آن فصل به مقام دوم رسید و نتوانست قهرمانی خود در فصل 2001-2000 را تکرار کند.

2000-1999: لاتزیو 2-1 رم

در آن سال، لاتزیو برای قهرمانی می‌جنگید و پیش ازین بازی، پس از یوونتوس در رده دوم جدول قرار داشت. همین امر باعث شد که لاتزیویی‌ها بازی را بسیار جدی بگیرند و رقیب دیرینه و سرسخت خود را شکست دهند. از هشت بازی باقیمانده پس از دربی، لاتزیو در 7 مسابقه پیروز شد تا بالاتر از یووه، قهرمان آن فصل شود.

1999-1998: رم 3-1 لاتزیو

یک سال پیش از قهرمانی لاتزیو در سری آ، در بازی برگشت، در حالی که لاتزیو با دو گل از رم عقب بود، با گلی که ویری در دقیقه 78 بازی به ثمر رساند، به برگرداندن نتیجه امیدوار شدند، اما توتی با زدن گل سوم، تیر خلاص را زد تا عقاب‌ها هم دربی را ببازند و هم سه امتیاز مهم در مسیر قهرمانی را از دست بدهند. این شکست و نیز شکست پس از آن برابر یوونتوس، انتظار لاتزیویی‌ها برای قهرمانی را یک فصل عقب انداخت.