روایت سقوط آلمان، یکی از غول‌های اروپا؛ چرا فاتح چهار جام‌جهانی به این حال و روز افتاده است؟

فوتبال7 | با دو حذف در مرحله گروهی در جام‌های جهانی 2018 و 2022 و خروج از بین 10 تیم برتر دنیا در چهار سال اخیر، به‌نظر می‌رسد که ماشین فوتبال آلمان دیگر مثل قبل کار نمی‌کند و نیاز به تعمیرات اساسی دارد.

دارنده 4 جام‌جهانی و 3 یورو، در سال‌های اخیر روندی نزولی را طی کرده است تا پس از باخت سنگین 4-1 به ژاپن، اتحادیه فوتبال آلمان (DFB)، ناگلزمن را جانشین هانسی‌فلیک کند تا فلیک با میانگین امتیازی 72. 1 (که دومین میانگین ضعیف در تاریخ تیم ملی آلمان است)، به نخستین مربی اخراجی در تاریخ تیم ملی تبدیل شود.

نزدیک به 60 سال بود که آلمان، به نام ««تیم تورنمنت‌ها»» شناخته می‌شد (به جز یک وقفه کوتاه از اواسط دهه 90 تا اوایل دهه 2000)، اما پس از جام‌جهانی 2014 و در حالی که 8 ماه به میزبانی ژرمن‌ها در یورو 2024 باقی مانده، شاهد نزول مستمر کیفیت بازی آلمان‌ها هستیم.

آلمان از 24 بازی آخر خود فقط هشت بازی را برده است. یکی از مشکلات اساسی آن‌ها اتکا به یک سبک بازی خاص و قابل پیش‌بینی است.

آرایش 4-2-3-1 که به آلمان‌ها کمک کرد فاتح جام‌جهانی 2014 شوند و به نیمه‌نهایی یورو 2016 برسند، دیگر مناسب ترکیب فعلی آلمان نیست، چون در تیم فعلی، در برخی پُست‌ها- مانند مهاجم نوک و دفاع‌های کناری- بازیکنان کارآمد برای اجرای این آرایش وجود ندارد.

برای مثال آلمان از 2014 نتوانسته جانشین مناسبی برای کلوزه پیدا کند. ورنر و هاورتز در این پُست امتحان شده‌اند، اما حتی نتوانسته‌اند به آمار کلوزه نزدیک شوند. در غیاب کلوزه، بار گلزنی بر دوش توماس مولر بوده که در اصل یک هافبک هجومی محسوب می‌شود. ماریو گومز و پودولسکی هم در مقطعی موفق بودند، اما بعد از یورو 2016 محو شدند. جدیدترین کاندیدای این پُست، نیکلاس فولکروک است که خیلی دیر در سن 30 سالگی شکوفا شده و تا همین دو فصل پیش نیز در دسته 2 آلمان بازی می‌کرد.

فولکروک در جام جهانی، به‌عنوان تعویضی در برابر اسپانیا موفق به گلزنی شد و پس از آن نیز در برابر کاستاریکا، تعداد گل‌های خود را به 2 رساند. پس از آن نیز نمایش نسبتاً قابل‌قبولی در بازی‌های دوستانه داشته است.

نقطه ضعف دیگر آلمان دفاع است. اگرچه دفاع‌های مرکزی خوبی دارند، اما در زمینه باز نگهداشتن دروازه موفق نبوده‌اند و دفاعی همچون رودیگر که فاتح چمپیونزلیگ با چلسی است، در برابر ژاپن عملاً از جریان بازی خارج شده بود.

به‌خاطر سبک بازی آلمان که مبتنی بر بازی موقعیت‌محور (positional play) است، دفاع‌های کنار می‌توانند به‌خوبی به حملات اضافه شوند و در کناره‌ها برتری عددی ایجاد کنند، اما از طرفی تیم در ضدحملات آسیب‌پذیر می شود. این آسیب‌پذیری ناشی از فقدان انسجام آلمان در میانه زمین و نداشتن دفاع‌های کناری مناسب برای ایفای این نقش است، فردی مانند فیلیپ لام که به مدت یک دهه بر دفاع راست حکمرانی می‌کرد.

در بازی‌های اخیر آلمان، زوج‌های متفاوتی را برای دفاع‌های کناری امتحان کرده است، اما هر بار حداقل یک کدام از آن‌ها (چپ یا راست) در طول بازی تعویض شده‌اند. تیلو کرر، ماتیاس گینتر، نیکولاس زوله و ... تعدادی از بازیکنانی هستند که در چهار سال اخیر در نقش فول‌بک (دفاع کناری) برای آلمان به میدان رفته‌اند، اما بسیاری از آن‌ها ذاتاً دفاع وسط هستند. در سال‌های اخیر کمتر پیش آمده که آلمان دو دفاع تخصصی در دو جناح داشته باشد و معمولاً حتی اگر دفاع چپ یا راست کاملاً تخصصی بوده (مانند ماریوس وولف، رابین گوزنس و ...) ، در جناح دیگر یک دفاع وسط به عنوان دفاع کناری به کار گرفته شده است.

مشکل دیگر خط هافبک است که علی‌رغم حضور هافبک‌های سرشناس و باتجربه چون گوندوغان، کیمیچ، گورتسکا و ...، تیم فاقد توازن در خط میانی بوده است. انگار مشکلی وجود دارد که این بازیکنان نمی‌توانند نسخه باشگاهی خود را در تیم ملی بُروز دهند.

علاوه بر همه این‌ها تیم فاقد رهبریست که بازوبند کاپیتانی را بر بازو ببندد و سربازانش را فرماندهی کند. فیلیپ لام که مدیر اجرایی یورو 2024 نیز هست، در مصاحبه با دویچوله به این نکته اشاره کرد: ««نمدونم که الان چه کسی این مسئولیت رو در تیم بر عهده داره. کسی هست که ستون تیم محسوب بشه؟ بازیکنایی هستند که بشه ازشون به عنوان شاکله و هویت تیم یاد کرد؟ تا اونجایی که من به خاطر دارم، تیم‌های آلمان همیشه یک هسته داشتن، چیزی که الان نمی‌بینم.»»

فراتر از مسائل تاکتیکی

از زمانی که آلمان به یکی از تیم‌های شاخص تورنمنت‌های بزرگ بدل شده، همواره این تیم را با عمل‌گرایی، مقاومت در برابر شرایط سخت و نگرش تسلیم نشدن، شناخته‌اند.

تیم‌های ملی آلمان همیشه چشم‌نوازترین فوتبال را ارائه نداده‌اند، اما جزو شکست‌ناپذیرترین تیم‌ها در تورنمنت‌های مختلف بوده‌اند. جمله معروف گری لینه‌کر هم در توصیف همین ذهنیت پولادین آن‌ها است: ««فوتبال یه ورزش سادست که 22 نفر ، 90 دقیقه دنبال توپ می‌دوند، ولی آخر سر همیشه آلمان‌ها برنده میشن !»»

اما شوان اشنایگر و رودی فولر که هر دو از چهره‌های ماندگار آلمانند، نسبت به روحیه جنگندگی بازیکنان در تیم ملی فعلی، اِبراز تردید کرده‌اند. ««من امروز طرفدار بازیکنا بودم، چون علاوه بر فوتبال خوب، زود وا ندادن و تسلیم نشدن. فکر می‌کنم این چیزیه که تماشاگرا میخوان، دوست دارن بازیکناشون رو همیشه با همین روحیه ببینن.»» رودی فولر: «« داشتن مهارت‌های فوتبالی خوب لازمه، اما ذهنیت بازی با تمام وجود، ذهنیت برنده شدن در تکل‌ها، نبردهای تن‌به‌تن و ... ، از اون هم مهمتره »»

سیستم پرورش بازیکنان جوان در آلمان: شمشیر دولبه

پس از حذف از مرحله گروهی یورو 2000، آلمان سرمایه‌گذاری زیادی روی رده جوانان خود کرد- استخدام مربیان تمرینی و ساخت مراکز ارزیابی جوانان و  آکادمی‌های فوتبال، از جمله در مناطق روستایی.

این سرمایه‌گذاری در سال 2014 موفق بود. اما پس از آن به‌خاطر تمرکز بیش از حد بر انتخاب بازیکن از سنین پایین، موردانتقاد قرار گرفته است. چون تمرکز بر تخصصی‌سازی بازیکن از همان سنین ابتدایی، به محدود شدن دریای استعدادها در فوتبال آلمان انجامیده است. به‌گونه‌ای که در آلمان، حدود 3. 1 میلیون بازیکن در زیر 14 ساله‌ها بازی می‌کردند، ولی فقط 400 هزار نفر آن‌ها موفق به ادامه دوران فوتبال خود در رده سنی 18-15 شدند. این رقم هر سال کاهش می‌یابد که می‌تواند نشان از افزوده شدن بُعد رقابتی آن و کاسته شدن از جنبه خلاقیت و لذت تفریحی فوتبال برای سنین پایینتر باشد. در یک فیلم مستند، مربیان و مسئولین تیم‌های پایه اشاره می‌کنند که رسیدگی بیش از حد به بازیکنان نوجوان و نونهال، باعث وابستگی شدید آن‌ها و سلب قدرت تصمیم‌گیری‌های سخت از آن‌ها شده است. چیزی که در واقعیت نیز اثر خود را نشان داد و برای مثال در مرحله گروهی یورو 2023 زیر 21 ساله‌ها، آلمان در رده آخر گروه قرار گرفت و در جام جهانی 2019 و 2023 زیر 20 ساله‌ها نیز حضور نداشت.

نزول بوندس‌لیگا: کاهش بازیکنان جوان آلمانی

زمان بازی بازیکنان زیر 23 سال در ترکیب اصلی در بوندس‌لیگا، از 23 درصد در 2010 به فقط 6 درصد در 2020 کاهش یافته است. فقط دو باشگاه آلمانی (کلن و اشتوتگارت) موفق به تربیت بازیکنان برجسته و فروش آن‌ها به پنج لیگ معتبر اروپایی شده‌اند.

از سال 2013 که چمپیونزلیگ جوانان تأسیس شده، فقط هافنهایم توانسته یک بار به نیمه‌نهایی این رقابت برسد (درفصل 19-2018).

سکاندار جدید

در سپتامبر 2023، ناگلزمن 36 ساله به‌عنوان جدیدترین و جوانترین سرمربی تاریخ آلمان پس از جنگ‌جهانی دوم انتخاب شد (جوانتر از او اُتو نِرز است که در 34 سالگی این سمت را برعهده گرفته بود) و در سه بازی نخست خود، تاکنون 1 برد، 1 تساوی و 1 شکست (باخت غافلگیرکننده دیشب برابر ترکیه) کسب کرده است، اما باید دید که آیا توانایی تغییر این اوضاع را در مقابل چشمان مطالبه‌گر هواداران خانگی در یورو 2024 دارد یا نه؟