تحلیل سبک بازی الکس بائنا: چرا هافبک ویارئال متمایز از سایر هافبک‌های لالیگاست؟!

15 پاس در 15 ثانیه در دیداری مقابل والنسیا در ژانویه ۲۰۱۲. هیچ‌کدام از بازیکنان ویارئال که در این دنباله پاس مشارکت داشتند، بیش از 9 متر جابه‌جا نشدند.

آن صحنه بازتاب کاملاً دقیقی از حس‌وحال آن زمانه بود، زمانی که سبک پاس‌محور و تیکی‌تاکایی اسپانیا بر دنیا حاکم شده بود و چند ماه پس از آن نیز اسپانیا در یورو 2012، با همین سبک دوباره قهرمانی اروپا را جشن گرفت. اجراکنندگان آن سبک در ویارئالِ آن دوران، بورخا والرو، مارکوس سنا، برونو سوریانو و کانی بودند، هافبک‌هایی که نمادی از فلسفه فوتبال اسپانیا در آن دوران بودند و صبورانه پاس می‌دادند و بازی می‌کردند!

اما از آن زمان تاکنون، چیزهای زیادی در فوتبال اسپانیا و دنیا تغییر کرده. ویارئال هنوز هم توپ پخش‌کن‌هایی چون دنی پارخو را دارد که خارج از بُعد زمان و مکان عمل می‌کنند ولی ستاره اصلی آن‌ها علاقه‌ای به این نوع بازیسازی آرام و مبتنی بر حفظ توپ ندارد. او کسی نیست جز الکس بائنا، استعداد پرورش‌یافته‌ی باشگاه که در ۲۳ سالگی، به یکی از تاثیرگذارترین هافبک‌های لالیگا بدل شده.

قدرت دید و تمایز در اجرا

تا زمانی‌که مسی در فوتبال اسپانیا حضور داشت، لقب «پادشاه خلق موقعیت» فقط و فقط برازنده او بود اما در چند فصل اخیر یا همان عصر پسامسی، نامزدهای کسب این لقب، بیشتر شده‌اند. یکی از آن‌ها که به‌ویژه در 2 فصل اخیر به اوج خود رسیده، بائناست.

در سال ۲۰۲۴، بائنا تبدیل به نخستین بازیکنی شد که از سال ۲۰۱۷ (پس از ترک لالیگا توسط لیونل مسی)، در لالیگا بیش از ۱۰۰ موقعیت گل در 1 سال تقویمی خلق کرده است. هم‌چنین او در فصل گذشته (24-23)، 14 پاس گل داد و آخرین بازیکن زیر 23 سال لالیگا با این تعداد پاس گل، مسعود اُزیل در فصل 11-2010 بود. ضمن اینکه عملکرد بائنا محدود به 1 فصل نبوده و اگر با اطمینان از او صحبت می‌کنیم، به این خاطرست که در 3 فصل گذشته با مجموع ۲۳.۴، در صدر جدول xA لالیگا قرار دارد (xA کیفیت پاس‌ها یا به‌عبارتی خطرناک بودنشان را نشان می‌دهد). در این فصل نیز xA بائنا فراتر از 10 بوده!

آمارها گویای همه‌چیز هستند، اما آنچه بائنا را از سایر بازی‌سازان متمایز می‌سازد، خلق موقعیت نیست، بلکه نحوه اجرای آن است!

فوتبال اسپانیا اگرچه در سال‌های گذشته برای خودشان نتیجه‌بخش بود اما برای بعضی مخاطبین و فوتبال‌دوستان حوصله‌سربَر بود، هر چند در گذر زمان همان بُعد نتیجه‌بخشی هم از بین رفت! در چنین فوتبالی، حالا بائنا با زبان متفاوتی حرف می‌زند. او به اندازه پیشینیان خود صبور نیست و انگار همیشه در حال محاسبه است که چگونه می‌تواند به سریعترین نحو ممکن به حریف آسیب بزند! در فصل 25-24 لالیگا و بین هافبک‌ها و مهاجمین، این هافبک 23 ساله رکورددارِ پاس‌های رو به جلو و هم‌چنین رکورددارِ درصد این پاس‌ها به نسبت کل تعداد پاس بود. 152 پاس که %14 از پاس‌های بائنا را تشکیل می‌داد. [در اینجا منظور از پاس رو به جلو پاسیست که در 2/3 هجومی ارسال شود و حداقل %25 تیم شما را به دروازه حریف نزدیکتر کند].

به زبان ساده، بائنا علاقه خاصی به سرعت در پیشروی دارد و درصد استفاده او از این پاس‌ها نیز مؤید این علاقه است.

سرعت در صورت ناتوانی در اجرای صحیح حرکت، به قیمت کاهش دقت تمام می‌شود اما دقت بائنا، نتیجه‌ی اعتماد به‌نفس در اجرای حرکات است! این بازیکن اهل آلمریا بارها نشان داده که توانایی ارسال پاس‌های تغییردهنده‌ی جریان بازی را دارد و او با چنین دقت و فرکانسی این کار را می‌کند که با هر پاسش، امکان تهدید دروازه حریف و خلق یک موقعیت وجود دارد. فرقی نمی‌کند در کدام نقطه از زمین باشد؛ بائنا طوری بازی می‌کند که گویی همیشه نقشه‌ی از پیش آماده‌ای برای رسیدن به دروازه حریف در سر دارد.

پاس‌های مستقیم بائنا تقریباً از تمام نقاط زمین ارسال می‌شوند اما آنچه باعث شده یکی از اثرگذارترین بازیکنان لالیگا باشد، توانایی ارسال دقیق این پاس‌ها در نیمه زمین حریف است. مدیر ورزشی ویارئال، میگل آنخل تنا، در مورد بائنا می‌گوید: «ترکیب استعداد خاص بائنا با درک بالای او از بازی، او را به یکی از متمایزترین بازیکنان حال‌حاضر دنیای فوتبال بدل ساخته.»

در سیستم ۲–۴–۴ ویارئال، بائنا اسماً در سمت چپ بازی می‌کند، اما اغلب مواقع بازی در آن جناح را به سرخی کاردونا می‌سپارد و خودش متمایل به مرکز زمین بازی می‌کند و حتی برای تویگیری به عقب می‌آید تا با مالکیت هر چه سریعتر توپ و سرعت عملی که دارد، تیم را راه بیندازد. افتادن توپ جلو پای بائنا، صرف‌نظر از اینکه چقدر با دروازه حریف فاصله داشته باشد، خبر خوبی برای زیردریایی‌های زرد است! گرچه اصطلاح «راه دور» معمولاً برای شوت‌زنی به‌کار می‌رود اما بائنا را باید یک «مهندس راه دور» در حوزه خلاقیت بنامیم.

در یک کلام، جلوتر از 1/3 دفاعی، توپ را به بائنا بسپارید و به نگاه و اجرای او اعتماد کنید. آمار پاس‌های برجسته بائنا فصل به فصل بیشتر می‌شود و این حس به شما منتقل می‌شود که او فقط 1 پاس با تبدیل یک موقعیت ظاهراً عادی به موقعیتی خطرناک فاصله دارد. این هافبک جوان هیچ اِبایی از امتحان کردن پاس‌های دشوار ندارد و مصداق واقعیِ این شعار کوین دی‌بروینه است که: «صِرف دقت پاس من را ارضا نمی‌کند!»

علاوه بر جرأت بائنا در ارسال پاس‌های دشوار، نکته جالب دیگر تنوع پاس‌های اوست. او همه نوع چیز در زرادخانه‌ی هجومی خود دارد، از پاس‌های دقیق و زمینی گرفته تا سانترهای داخل پا به تیر دورتر و پاس‌های تو در ناگهانی. همین تنوع پاس است که او را به یک بازیساز تأثیرگذار و چندبُعدی تبدیل می‌کند.

در فصل جاری لالیگا، از نظر xA غیرایستگاهی (در جریان بازی) فقط یامال عملکرد بهتری از بائنا داشت، آن هم با اختلافی اندک که به 0.5 هم نمی‌رسد. اما در xA ایستگاهی، بائنا در صدر جدول قرار دارد: 3.1.

هم سرعت در اندیشیدن و هم سرعت عمل!

فراتر از تهدیدات آشکار بائنا با سبک بازی متمایزی که دارد، آنچه واقعاً مربیان لالیگا را به وحشت می‌اندازد، سرعت عمل بائنا است. در فوتبال پرفشار امروزی که سرعت بازی بسیار بالاست و پرسینگ شدید، عرصه‌ی تصمیم‌گیری را بر بازیکن تنگ می‌کند و باعث محدودسازی فضا و زمان بین خطوط می‌شود، سرعت عمل بائنا از لحظه دریافت توپ و اجرای تصمیم نهایی، حقیقتاً ستودنیست. به‌عبارت دیگر هنر بائنا اینست: کاهش زمان بین دریافت و ارسال بدون آن‌که کیفیت را فدای سرعت کند.

وقتی آرایش دفاعی حریف دچار فروپاشی‌های لحظه‌ای در طول بازی می‌شود یا ضعفی در جاگیری بازیکنان حریف وجود دارد، بائنا یکی از بهترین‌های لالیگا در شناسایی این موقعیت‌ها و واکنش سریع به آن‌هاست. تا پیش از اینکه بازیکنان یا مربی حریف فرصت اصلاح داشته باشند، او زهر خود را ریخته و فرآیند تصمیم و اجرا را با چنان سرعتی پیاده می‌کند که انگار دو فرآیند یکسان یا به هم پیوسته‌اند!

در تصویر زیر که مربوط به یک پیروزی مقابل آلاوز است، به‌راحتی مشخص است که غفلت از بائنا، چه بلایی بر سر شما می‌آورد! در اینجا بائنا از سمت چپ به میانه‌ی زمین متمایل شده و دفاع راست آلاوز مردد است که آیا به تعقیب بائنا تا میانه‌ی زمین ادامه بدهد یا او را به یار دیگری بسپارد.

همین تردید کافی بود تا بائنا با جدا کردن خود، در فضایی خالی جا بگیرد و پس از دریافت توپ در حالت نیم‌بدن (پشت به بازیکنان حریف)، پس از یک پیشروی بسیار مختصر و در یک تصمیم از قبل اندیشیده‌شده که حاصل دید باز و بازی با سر بالاست، با یک پاس خط‌شکن به عمق دفاع حریف، نیکلاس پپه را از جناح راست ویارئال (چپ آلاوز) راه بیندازد و با دروازه‌بان حریف تک‌به‌تک کند!

توانایی بائنا در تشخیص موقعیت‌های مناسب برای ارسال پاس‌های مرگبار و سپس سرعت عمل او در اجرای این پاس‌ها، تیم‌ها را در اندیشه یافتن راه‌حل‌هایی برای مهار این هافبک پدیده فرو بُرده. در کنار آرایش‌های منطقه‌ای مرسوم (Zonal Setups)، تعدادی از تیم‌ها تصمیم گرفته‌اند برای مهار خلق موقعیت توسط بائنا، به یارگیری نفر به نفر رو بیاورند.

برای مثال، در دیدار این فصل مقابل رئال وایادولید در تصویر زیر، هافبک راست این تیم عملاً جناح راست را رها کرده و سعی می‌کند بر حفظ فاصله مناسب با بائنا که خطر موقعیت‌سازی او را کاهش می‌دهد، متمرکز شود! حتی در هنگامی که در جناح راست است نیز متمرکز بر مهار بائنا دیده می‌شود (تصویر دوم).

در لالیگا اصولاً یارگیری نفر به نفر چندان رایج نیست و اگرچه هنوز به حد یارگیری افراطی نرسیده، اما این‌ها نشانه‌هایی از احترام و ترس به بائنا هستند. مثلاً در یک دیدار سال 2017 بین خیرونا و بارسلونا، یارگیری پابلو مافئو با لیونل مسی بسیار سختگیرانه‌تر از چیزی بود که در تصویر زیر در مورد بائنا می‌بینیم!

البته، مواجهه با بازیکنان چندوجهی همواره برای حریفان یک چالش است و راه‌حل بهینه اینست که به‌جای تمرکز بر متوقف کردن کامل آن‌ها، بخش بیشتری از توانایی‌های آن‌ها را محدود کنید، مانند یک مذاکره دیپلماتیک یا کاری که به هرحال باید امتیازاتی بدهید!

برای مثل تیم‌هایی مثل وایادولید و اوساسونا سعی کردند با مأمور کردن بازیکنان به حرکت گام به گام با بائنا، همیشه یک نفر را چسبیده به او نگه دارند تا با فشار مداوم یا وا داشتن او به ارسال سریعتر توپ یا جلوگیری از چرخیدنش، بازی او را محدود سازند. اما این روش بدون هزینه نیست و ممکن است منجر به بر هم خوردن آرایش تیمی و ایجاد خلأهای دفاعی بزرگ در سایر نقاط زمین شود اما برخی حاصرند این خطر را بپذیرند تا شاید تأثیر پای راست کُشنده‌ی بائنا را کاهش دهند. با این‌حال مشکل اینجاست که زرادخانه تکنیکی-تاکتیکی-بصری-... بائنا نه تنها فناناپذیر است بلکه گویا هر روز کامل‌تر می‌شود و سرعت و بازدهی ابزارهای در دسترس او نیز افزایش پیدا می‌کند.

بائنا در اصل یک شماره 10 است اما به‌خاطر اینکه تجربه بازی به‌عنوان وینگر سنتی را هم دارد، دارای انعطاف‌پذیری در حرکات است. او با سرعت حمله می‌کند و در همان حرکات سریعش، بلادرنگ گزینه پاس خود را انتخاب می‌کند؛ به عبارت دیگر نیازی ندارد مثل برند قدیمی فوتبال اسپانیا، تیکی‌تاکا، مُدام در جریان بازی باشد تا اثر خود را بگذارد. بازی‌سازان سنتی فوتبال اسپانیایی در قیاس با بائنا ترجیح می‌دهند زمان بیشتری توپ را در اختیار داشته باشند تا احساس قویتری بین آن‌ها، توپ و زمین شکل بگیرد! اما بائنا برای ضربه زدن به حریف نیازی به این چیزها ندارد. او با ضرب‌آهنگ بالا، لمس توپ‌های کم و استارت‌های کوتاه اما بسیار سریع، کار خودش را می‌کند و این احتمالاً مهمترین تفاوت او با نسل قدیم بازی‌سازان اسپانیاست.

همین حضور بائناست که باعث شده ویارئال در چند فصل اخیر به یکی از بهترین تیم‌های لالیگا در زمینه گذار سریع از دفاع به حمله تبدیل شود. از زمان بازگشت مارسِلینو به باشگاه در سال 2023 که با اوج گرفتن بائنا همراه شد، ویارئال تنها تیم لالیگاست است که ضدحملات آن منجر به حداقل 50 شوت و 10 گل زده شده!

قدرت پیش‌بینی بالای بائنا و توانایی‌اش در ارسال پاس‌های دقیق با کمترین اتلاف، باعث می‌شود که زیردریایی‌های زرد در ضدحملات، در کمترین زمان ممکن، از زیر به سطح بیایند و یک ضدحمله خطرناک را پی‌ریزی کنند!

نمونه‌ای از آن را در تصاویر زیر در دیدار خارج خانه مقابل رئال مادرید مشاهده می‌کنید. تحت فشار برنابئو، تیم‌های مهمان معمولاً به سراغ حفظ توپ و آرام کردن فضا می‌روند اما می‌بینید که پس از باز پس‌گیری توپ، چقدر سریع ذهن بائنا به سمت حمله می‌رود. بائنا سریع نگاه خود را از دنی پارخو که نزدیک به او ایستاده، می‌گیرد و متوجه حرکت کاردوسو در جناح چپ می‌شود. در ادامه کاردوسو را صاحب توپ می‌کند تا او یک موقعیت بزرگ برای تیرنو بَری خلق کند!

تأثیر بائنا در چنین موقعیت‌هایی همان تفاوت او با بازی‌سازان سنتی اسپانیاست که اشاره شد. او به جای آسانترین انتخاب ممکن که پاس دادن به پارخو بود، بهترین گزینه ممکن را که دید قویتری می‌خواهد، انتخاب کرد.

حمل توپ و چندپُسته بودن

بائنا قطعاً مسی نیست که از او انتظار دریبل مستمر مدافعان را داشته باشیم اما تحت پرس حریف حمل توپ مطمئنی دارد و می‌تواند خودش را به فضاهای مطمئن‌تر و آزادتر برای ارسال پاس‌های ارزشمندتر برساند. استارت‌های سریع و تغییر جهت‌های دیوانه‌کننده هیچ‌گاه به کیفیت آخرین حرکت او آسیب نمی‌زند و بدون کاستن از سرعتش، ضربه کاری را می‌زند و خلق موقعیت می‌کند.

به همین‌خاطر است که بائنا در کنار جووانی لو سِلسو، یکی از 2 هافبک هجومی یا وینگریست که در فصل 25-2024 لالیگا، به‌طور میانگین در 90 دقیقه، حداقل 5 حمل توپ رو به جلو و 5 پاس رو به جلو داشته‌اند [حمل توپ رو به جلو یعنی حداقل 5 متر و پاس رو به جلو یعنی پاسی که حداقل %25 تیم شما را به دروازه حریف نزدیکتر کند].

بائنا این فصل 18 حمل توپ منجر به خلق موقعیت داشته و ازین حیث فقط 3 بازیکن لالیگا برتر از او بوده‌اند: لامین یامال، وینیسیوس جونیور و رودریگو. این ترکیب توانایی‌ها، موقعیت بائنا را به عنوان یکی از برترین بازیکنان هجومی لالیگا تثبیت کرده، یعنی بازیکنانی که برای خلق موقعیت محدود به یک روش خاص نیستند.

بائنا در دوران بازی خود نقش‌های متنوعی را امتحان کرده و در 3 امین فصل حضورش در سطح بالای فوتبال اسپانیا، همه تجربیات حاصل از بازی در این نقش‌ها را به هم پیوند زده. در دوران قرضی در خیرونا به عنوان مهاجم کناری بازی می‌کرد و در زیر 21 ساله‌های اسپانیا نیز به‌عنوان یکی از 2 محور هافبک (double pivot) استفاده شده. در ویارئال نیز به‌عنوان وینگر چپ تخصصی تعریف شده اما کاملاً شناور و پویا بازی می‌کند و با ترکیب درک سریع از بازی و خلاقیتش، تفاوت را رقم می‌زند!

در کشوری که تخصصش معرفی هافبک‌های بزرگ به دنیای فوتبال است، بائنا اولین نبوده و آخرین هم نخواهد بود. حالا همه منتظر اینند که ببینند آیا بائنا در تیمی بزرگتری چون اتلتیکومادرید و ...، می‌تواند عملکرد خود را تکرار کند یا نه. بارزترین ویژگی فعلی او «پاس آخر» است اما این حس وجود دارد که در سال‌های آینده می‌توان بخش‌های بیشتری از بازی بائنا را کشف کرد!

مدیر ورزشی ویارئال معتقد است که: «هر چه که بیشتر می‌گذرد بیشتر متوجه می‌شویم که بائنا یک بازیکن چند پُسته است. شاید در آینده بازی در پُست هافبک شماره 8 با نقش هجومی‌تر را نیز امتحان کرد.»

همین الان نیز بائنا کارکردهای متنوع خود در کنترل توپ و همچنین توانایی تطبیق‌پذیری در روش‌های مختلف حمله را نشان داده و آماده است تا با انتقال به یک تیم بزرگتر، در چارچوب نوآوری‌های در حال تغییر در فوتبال اروپا، بازی خود را به سطح جدید و حتی بالاتری ببرد!

🚨🚨این مطالب را هم بخوانید:

🔹دلا فوئنته: یامال باید توپ طلا را ببرد | آمار خیره کننده یامال در فصل ۲۵-۲۰۲۴

🔹خشم امباپه از حذف در نیمه‌نهایی لیگ ملت‌های اروپا

🔹اکوادور ۰-۰ برزیل | شروع سرد آنچلوتی با برزیل در انتخابی جام جهانی ۲۰۲۶

🔹نگاهی به سبک بازی تیجانی رایندرز: آیا رایندرز در منچسترسیتی موفق خواهد شد؟

🔹ویدیو HD | خلاصه بازی اسپانیا 5-4 فرانسه، نیمه‌نهایی لیگ ملت‌های اروپا