آنالیز جامع سبک بازی تیم ملی آرژانتین زیر نظر لیونل اسکالونی: موفقیت اتفاقی نیست!

بازی‌سازی

بازی‌سازی از عقب

در هنگام بازی‌سازی از عقب، اسکالونی معمولاً از آرایش 3-3-4-1 استفاده می‌کند: یک دفاع چهار نفره (4)، یک شماره 6 + دو شماره 8 (3) و سه نفر جلو (3). (استفاده از 1 در نام آرایش برای تأکید بر نقش دروازه‌بان در بازی‌سازی است).

در هنگام بازی‌سازی از عقب شماره 8 ها معمولاً عقب می‌آیند تا با ایجاد برتری عددی، به خروج آرژانتین از پرس حریف کمک کنند (سمت راست تصویر بالایی).

بازی‌سازی از جلو

در هنگام بازی‌سازی از جلو، آرایش تیم به 5-2-3 تغییر می‌کند: 3 نفر در عقب (3)، دو هافبک نگهدارنده (2) (holding midfielder)، دو هافبک هجومی و سه نفر جلو (5).

وجود 4 هافبک میانی (دو نفر نگهدارنده که نزدیک به 3 نفر عقب بازی می‌کنند و دو هافبک هجومی)، باعث افزایش گزینه‌ها در خط میانی و کاهش فضا بین بازیکنان می‌شود. فقط یکی از بازیکنان، بالا و عرضی بازی می‌کند تا خط دفاع حریف را باز کند و بقیه به ایجاد برتری عددی در نواحی مرکزی زمین مشغول می‌شوند. این آرایش در هنگام گذارها (انتقال از حمله به دفاع) سودمند است و اگر آرژانتین توپ را لو بدهد، بازیکنان بیشتری برای پرس در اختیار دارد. هدف دیگر از ایجاد برتری عددی در خط میانی، کاهش فواصل بین این بازیکنان است که باعث کاهش طول پاس‌ها و در نتیجه کاهش زمان بین پاس‌ها می‌شود. یعنی بازیکنان حریف زمان کمتری برای نزدیک شدن به بازیکن صاحب توپ و پرس دارند و برعکس بازیکنان آرژانتین کنترل بیشتری روی توپ و زمان بیشتری برای انتخاب گزینه پاس و پاسکاری در اختیار دارند.

برای ایجاد این آرایش، یکی از مدافعان میانی کناری به‌عنوان وینگر استفاده می‌شود، یکی از شماره 8‌ها به شماره 6 تیم می‌پیوندد تا یک زوج محوری دو نفره (double pivot) در جلو خط دفاعی تشکیل شود. مدافع کناری (وینگر) که به جلو رفته به همراه شماره 8 دیگر تیم نقش هافبک هجومی را بازی می‌کنند. مدافع کناری که در عقب مانده نیز به کمک مدافعان میانی می‌رود تا خط دفاعی 3 نفره تشکیل شود. البته این مدافع در واقع یک مدافع میانی نصفه‌نیمه است، یعنی آزادی عمل دارد و در صورت نیاز می‌تواند به خط هافبک اضافه شود.

وقتی این مدافع به خط هافبک کمک می‌کند، آرایش آرژانتین فوق‌هجومی شده و به 5-3-2 تغییر می‌کند (تصویر زیر).

پیدا کردن ریز فضاها

بازیکنان اسکالونی همیشه به دنبال پیدا کردن ریزفضاها یا همان فضاهای کوچک خالی در خطوط دفاعی حریف هستند. هافبک‌های هجومی آرژانتین در این فضاها که معمولاً پشت خط هافبک و جلو خط دفاع حریف است، جاگیری می‌کنند. برتری عددی که در بالا اشاره کردیم، تضمین می‌کند که حداقل یکی از هافبک‌های هجومی آرژانتین فضایی پیدا می‌کند تا توپ به او برسد. مهاجمان و وینگرها بسیار نزدیک به خط دفاع حریف بازی می‌کنند و پا به پای آن‌ها حرکت می‌کنند تا هنگامی که هافبک هجومی صاحب توپ می‌شود، مدافعان حریف نتوانند به سرعت خود را به او برسانند. آرژانتین برای شکستن خطوط و پیدا کردن این بازیکنان خطرساز، از پاس‌های مستقیم و خط‌شکن مدافعان یا هافبک‌های نگهدارنده‌ی خود استفاده می‌کند و هافبک هجومی نیز پس از گرفتن توپ، معمولاً می‌چرخد و یکی از دو گزینه پیشروی خطرساز به سمت دروازه حریف یا بازی ترکیبی مناسب در یک‌سوم هجومی را انتخاب می‌کند.

یار سوم

لیونل اسکالونی معمولاً از تیمش می‌خواهد که در دل پرس حریف دست به اقدامات ریسکی بزنند و جسورانه بازی کنند. یکی از ابزارهایی که برای اجرای این نقشه استفاده می‌کند، «اصل یار سوم» است. این اصل مبتنی بر استفاده از یک یار اضافی در هنگام پاسکاری‌های متوالی است. به این معنا که بازیکن A توپ را به B پاس می‌دهد. B نیز باید از قبل بازیکن آزاد (C) موردنظر خود را پیدا کرده باشد و به‌محض دریافت توپ، آن را به C پاس بدهد. بازیکن آزاد، بازیکنیست که کمترین احتمال قطع کردن توپ ارسالی برای او وجود دارد، یعنی اگر A مستقیم به C پاس دهد، احتمال قطع شدن هست، اما از B به C ، این احتمال به حداقل می‌رسد (تصویر زیر).

با استفاده ازین اصل، پرسینگ تیم حریف دور زده می‌شود و فضایی برای پیشروی مؤثرتر تیم باز می‌شود. مؤلفه‌های کلیدی برای پیاده‌سازی این اصل، زمان‌بندی و جاگیری است. بازیکن C باید بازی‌خوانی خوبی داشته باشد، در موقعیت مناسب و آزاد قرار بگیرد و توپ را در جایی دریافت کند که امکانِ ادامه حرکت و در هم شکستن ساختار دفاعی حریف برای او فراهم باشد. این حرکت مختص آرژانتین نیست و در فوتبال مدرن بسیار استفاده می‌شود. تقویت بازی شناور، افزایش سرعت تصمیمات و جلوگیری از کُند شدن ضرب‌آهنگ هجومی تیم، از جمله مزایای آن هستند.

ضد حرکات

آرژانتین برای ایجاد فضا در هنگام بازی‌سازی، از ضدحرکات (یا حرکات خنثی‌کننده counter-movements) استفاده می‌کند. برای مثال وقتی یک هافبک نگهدارنده یا مدافع، مراقب مهاجم آرژانتین است، مهاجم آرژانتین به سمت بازیکن صاحب توپ خودشان حرکت می‌کند و با کشاندن بازیکن حریف با خودش، فضای پشت سر او را خالی می‌کند. در این لحظه هافبک هجومی آرژانتین می‌تواند به فضای خالی‌شده حمله‌ور شود و با دریافت یک پاس عمقی و عبور از خط دفاعی حریف با تکنیک خودش، یا از طریق ارسال یک پاس مناسب، آن را به یک موقعیت گل‌زنی تبدیل کند.

ضدحرکات آرژانتین گاهی نیز بین وینگر و هافبک هجومی اجرا می‌شود. وقتی یکی از مدافعان میانی کناری (چپ‌سو یا راست‌سو، در حالت دفاع 3 نفره) صاحب توپ است، وینگر تیم با دوندگی ایضایی عقب می‌رود تا مسیر برای پاسکاری باز شود و هافبک هجومی فوراً به سمت فضای خالی‌شده می‌دود (تصویر زیر). این حرکت، مدافع کناری حریف را به دردسر می‌اندازد و او باید بین دو گزینه انتخاب کند: اگر وینگر را تعقیب کند، فضای پشت سر او خالی می‌شود و مدافع میانی پا به توپ می‌تواند به راحتی توپ را به هافبک هجومی که پشت سر او حرکت کرده، برساند. و اگر سر جای خود بماند تا عقب را پوشش دهد، وینگر می‌تواند پا به توپ شده و با سرعت و تکنیکی که دارد، آغازگر یک حمله خطرناک شود.

برتری‌یابی عددی

یکی دیگر از جنبه‌های مهم بازی آرژانتین در هنگام بازیسازی از جلو، ایجاد برتری‌های عددی در مقابل خط دفاعی حریف است. خط پنج‌نفره‌ای که آرژانتینی‌ها تشکیل می‌دهند، طبیعتاً منجر به برتری عددی در مقابل دفاع 4 نفره حریف می‌شود. به‌علاوه، آرژانتینی‌ها استادِ استفاده ازین برتری عددی هستند.

نحوه استفاده آن‌ها به این شکل است که معمولاً مدافعان کناری حریف را در موقعیت 2 به 1 قرار می‌دهند. وقتی دفاع تیم حریف به یک سمت متمایل می‌شود، طرف دیگر آسیب‌پذیر می‌شود و آرژانتین با تعویض منطقه با یک پاس بلند، می‌تواند از برتری 2 به 1 در آن سمت استفاده کند (هافبک هجومی و وینگر آرژانتین در مقابل مدافع کناری حریف). هافبک هجومی پشت سر او می‌دود و مدافع کناری او را تعقیب می‌کند. بنابراین مدافع از وینگر غافل می‌شود و کانال کناری به‌طور کامل برای حرکت وینگر باز می‌شود (تصویر زیر). تیم اسکالونی معمولاً از این فضای بازشده به نحو احسنت استفاده میکند و از طریق برتری عددی 2 به 1 در کانال‌های کناری و در نیم‌فضاها (half-spaces)، فرصت‌های زیادی خلق می‌کند.

یک‌سوم هجومی

حمله به نیم‌فضاها

یکی از راه‌های رایج بازیکنان آرژانتین برای خلق موقعیت در یک‌سوم هجومی، استفاده از فضای بین مدافعان میانی و کناری حریف است. برای انجام این کار معمولاً یکی از هافبک‌های هجومی آرژانتین به سمت این فضای باز مابین می‌دود، به این‌ترتیب که وینگر آرژانتین پس از دریافت توپ، مدافع کناری حریف را به سمت خود می‌کشد و بین او و مدافع میانی تیم حریف فاصله می‌اندازد. در این لحظه، هافبک هجومی آرژانتین به این فضا حمله‌ور می‌شود. به این حرکت underlap می‌گویند، بدین معنا که هافبک هجومی به جای اینکه روی دست وینگر تیمش حرکت کند (overlap)، بالای دست او حرکت می‌کند و بعداً وینگر به او اضافه می‌شود. هافبک هجومی پس از دریافت توپ، یا سانتر می‌کند، یا سعی می‌کند مدافع مستقیمش را از پیش رو بردارد و یا اینکه منتظر خود وینگر می‌ماند تا از راه برسد و بازی ترکیبی را با او انجام دهد.

در این حالت، امکان اجرای یک حرکت دیگر نیز وجود دارد. چون هافبک هجومی، یکی از بازیکنان دفاعی حریف را سمت خودش می‌کشد، وینگر می‌تواند خودش پا به توپ به سمت داخل (مرکز زمین) حرکت کند و پس از طی چند گام شوت‌زنی کند، یا اینکه یکی از بازیکنان را در موقعیت خوب پیدا کند و به او پاس بدهد (تصویر زیر).

اورلپ کردن (overlap)

روش دیگر آرژانتین برای نفوذ در یک‌سوم هجومی، همپوشانی کردن یا به عبارتی حرکت روی دست یک بازیکن دیگر است. وقتی وینگر آرژانتین در یک نیم‌فضا صاحب توپ می‌شود، فوراً یک بازیکن دیگر روی دست او (از عقب به کنار او) حرکت می‌کند تا در آن جناح، برتری عددی 2 به 1 ایجاد شود (تصویر زیر). اگر مدافع کناری حریف، برای پوشش دادن بازیکن همپوشانی‌کننده، عقبتر برود، آن‌گاه فضا برای وینگر باز می‌شود تا پا به توپ به سمت داخل حرکت کند، شوت‌زنی کند یا با یکی از هافبک‌های متمایل به مرکز بازی ترکیبی کند. و اگر مدافع کناری متمایل به مرکز زمین شود و آنجا را پوشش دهد، وینگر به‌راحتی می‌تواند به بازیکن همپوشانی‌کننده پاس دهد و او را در موقعیت سانتر قرار دهد.

فرارهای پشت دفاع

یکی از هنرهای تیم اسکالونی، گل کردن موقعیت‌هاییست که از طریق دوندگی هافبک هجومی به سمت دفاع ایجاد می‌شود. هافبک هجومی پا به توپ به سمت مرکز دفاع حریف می‌دود و در حین دویدن صبر می‌کند تا مدافع میانی حریف جلو بیاید و فضای پشت سر او باز شود. به محض اینکه مهاجم آرژانتین به سمت فضای ایجادشده دوید، هافبک هجومی برای او پاس ارسال می‌کند و او را در موقعیت تک به تک با دروازه‌بان قرار می‌دهد. آلوارز (مهاجم) و دی‌ماریا (هافبک هجومی) از جمله بازیکنانی هستند که در زمان‌بندی این حرکت تبحر دارند و دی‌ماریا درست در لحظه لازم، توپ را برای آلوارز ارسال می‌کند. این حرکت ظریف زمان‌بندی بسیار دقیقی می‌خواهد.

برتری‌یابی عددی در محوطه جریمه حریف

آخرین حربه‌ی آرژانتین برای انجام حملات در یک‌سوم هجومی، ایجاد اضافه‌بار در محوطه جریمه حریف است. 4 یا 5 بازیکن شامل هافبک‌های هجومی و وینگرها به یکباره به داخل محوطه می‌دوند تا برتری عددی آرژانتین در محوطه افزایش یابد. در صورت سانتر کردن از کناره‌ها، این برتری عددی شانس سرزنی در محوطه را افزایش می‌دهد و کار مدافعان حریف برای یارگیری مؤثر را دشوارتر می‌کند. دیگر مزیت این برتری عددی، تنوع در تمام‌کنندگی است: ضربه سر، والی، ضربه سرضربِ زمینی و ... . بهرحال هر بازیکنی شاید در آن لحظه ذهنیت متفاوتی داشته باشد و تنوع ضربه‌ی آخر چیز عجیبی نیست! و آخرین مزیت نیز جاگیری بهتر برای استفاده از توپ‌های دوم یا برگشتی است که شانس آرژانتین برای استفاده از اشتباهات دفاعی حریف را افزایش می‌دهد.

این مورد اخیر، یعنی استفاده از توپ‌های دوم یا پاس‌های تندوتیز رو به عقب (کات‌بَک‌ها)، به یک شکل دیگر نیز استفاده می‌شود. در این حالت برتری عددی در پشت محوطه و نزدیک به آن، انجام می‌شود. در اینجا آن دسته از بازیکنان آرژانتین که در داخل محوطه هستند، معمولاً مدافعان را به عقب می‌کشند تا فضای جلو خط دفاعی باز شود. هافبک‌هایی که در پشت محوطه جا خشک کرده‌اند، از پاس‌های رو به عقب ارسالی، یا برای شوت‌زنی استفاده می‌کنند یا برای ترکیب شدن با مهاجمان و ایجاد موقعیت گلزنی از طریق پاس‌های ناگهانی.

راهبردهای دفاعی

یارگیری نفر به نفر (من تو من)

اصلی‌ترین راهبرد دفاعی آرژانتینِ اسکالونی، یارگیری نفر به نفر در سراسر زمین است. هر بازیکن مسئول یارگیری با یکی از بازیکنان حریف است تا پیدا کردن فضاهای باز برای آن‌ها دشوار شود. البته دفاع کردن نفر به نفر ساده نیست و بازیکنان باید آشنایی و مهارت کافی برای اجرای این نقشه را داشته باشند. اگر بازیکنی در انجام وظیفه یارگیری خوب عمل نکند و بازیکن حریف نبرد 1 به 1 را پیروز شده و از او عبور کند، یک بازیکن دیگر باید یار مستقیم خود را ترک کرده که به‌صورت دومینووار منجر به غفلت بازیکنان بعدی از موقعیت‌هایشان می‌شود. این سلسله ادامه می‌یابد و منجر به فروپاشی کل ساختار د فاعی می‌شود. از طرفی این سیستم دفاعی آرژانتین در حقیقت یکی از جدی‌ترین تهدیدات هجومی آن نیز هست چون بسیاری از گل‌هایشان را از طریق همین یارگیری و توپ‌ربایی در بالای زمین، به ثمر می‌رسانند.

یارگیری با فاصله

در سیستم یارگیری نفر به نفر، بسیار مهم است که بازیکن بداند چه موقع مسئول یارگیری حریف است و چه موقع نیست. برای مثال اگر بازیکن حریف خیلی دور از توپ باشد، نیازی نیست بازیکن آرژانتین به او بچسبد! در عوض می‌تواند به دایره میانی زمین متمایل شود و با ایجاد برتری عددی، به کاهش خطر موقعیت‌های 1 به 1 در این منطقه کمک کند. بنابراین بازیکنان آرژانتین همیشه با 1 نفر یارگیری می‌کنند، اما هیچ‌وقت بیشتر از حد نیاز به او نزدیک نمی‌شوند!

برای مثال در تصویر زیر، مهاجم آرژانتین عقب کشیده است، اما خیلی نزدیک به یار مستقیم خود نیست. با این‌حال، او بین یار مستقیمش و دروازه آرژانتین است، یعنی یار مستقیم او در صورت پا به توپ شدن، نمی‌تواند هیچ تهدید جدی ایجاد کند. به‌علاوه در حدی به او نزدیک است که اگر صاحب توپ شد، فرصت دویدن به سمت او و توپ‌ربایی را داشته باشد.

استراتژی کوچک‌سازی زمین

زیر نظر اسکالونی، یکی از روش‌های آرژانتین در هنگام دفاع، کوچک‌سازی زمین است. منظور از کوچک‌سازی اینست که تیم مُدام به سمت بالای زمین حرکت می‌کند تا زمین بازی حریف، کوچک و کوچکتر شود. برای اجرای این نقشه، هر بار که تیم حریف، یک پاس آهسته، پاس به کناره‌ها، یا پاس رو به عقب می‌دهد، بازیکن آرژانتین که از قبل با دریافت‌کننده پاس یارگیری کرده، یک گام به سمت جلو (بالای زمین) حرکت می‌کند. بقیه تیم نیز باید هماهنگ با او به جلو حرکت کنند تا ساختار دفاعی حفظ شود. این دنباله ادامه می‌یابد و با ارسال پاس بعدی، بازیکن بعدی به سمت بالای زمین حرکت می‌کند. با این کار، بازیکنان آرژانتین تا حد ممکن بازیکنان حریف را از دروازه خودی دور می‌کنند و احتمال ایجاد موقعیت‌های خطرناک توسط آن‌ها را کاهش می‌دهند.

گذارها

گذارهای دفاعی (انتقال از حمله به دفاع)

استفاده از بازیکنان زیاد در میانه زمین، باعث ایجاد برتری عددی درین منطقه از زمین شده و گذارهای دفاعی برای آرژانتین را ساده‌تر می‌کند. پس از لو رفتن توپ، هر چه تعداد بازیکنان نزدیک به توپ بیشتر باشد، احتمال باز پس‌گیری آن بیشتر می‌شود. علاوه بر برتری عددی، بازیکنان اسکالونی سرعت عمل بالایی دارند و در نخستین ثانیه‌ها پس از لو رفتن توپ، بسیار جنگنده ظاهر می‌شوند. 4 یا پنج بازیکنی که نزدیکتر به بازیکن صاحب توپ حریف هستند، فوراً به سمت او می‌دوند و سعی می‌کنند مسیرهای پاس او را حتی‌الامکان قطع کنند. با این روش آرژانتین در بسیاری از مواقع، موفق به باز پس‌گیری سریع توپ می‌شود.

گذارهای هجومی (انتقال از دفاع به حمله)

اسکالونی طرفدارِ استفاده از ضدحملات در گذارهای هجومی است. آرژانتین پس از کسب مالکیت، معمولاً گذار سریع و همواری از دفاع به حمله دارد و با استفاده از مهاجمان سرعتی و تکنیکی خود، از شکل نگرفتن دفاع حریف استفاده می‌کند. بازیکنان کلیدی تیم معمولاً به رهبری مسی، این پاسکاری‌های سریع و دوندگی‌های پویا را در ضدحملات اجرا می‌کنند و در یک چشم به هم زدن، موقعیت گل‌زنی خلق می‌کنند. این رویکرد نه تنها باعث فشار فوری به حریف می‌شود، بلکه به معنای استفاده حداکثری از استعداد هجومی نهفته در تیم است. آن‌ها سعی می‌کنند ضدحملات برق‌آسایی را اجرا کنند و از فضای بین مدافعان میانی و کناری حریف که در اثر جلو کشیدنِ تیمی آن‌ها ایجاد شده است، استفاده کنند. به‌علاوه به‌علت سیستم یارگیری نفر به نفر که در بالا اشاره شد، آرژانتین معمولاً بازیکنان زیادی در بالای زمین دارد که باعث برتری عددی آن‌ها در ضدحملات می‌شود

جمع‌بندی

رویکرد تاکتیکی لیونل اسکالونی، یک تیم یکدست و قدرتمند از آرژانتین ساخته است. تأکید او بر استحکام دفاعی، آرایش‌های سیال و استفاده حداکثری از نقاط قوت بازیکنان کلیدی چون لیونل مسی، باعث شده است که آرژانتین به سطح جدیدی از ثُبات و خلاقیت برسد. دیگر توانایی مهم اسکالونی که نقش مهمی در موفقیت‌های اخیر آلبی‌سلسته داشته، انطباق تاکتیکی با حریفان متفاوت یا شرایط مختلف بازی‌هاست. برای مثال همان‌طور که دیشب نیز شاهد بودیم، اسکالونی بدون لیونل مسی هم بازی را در آورد!

ادامه موفقیت‌های آرژانتین بستگی به انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری تاکتیکی اسکالونی دارد اما در تحلیل فعلی دیدیم که چگونه عمق تاکتیکی (تنوع تاکتیکی) و انطباق‌پذیری، آرژانتین را میدان‌دار فوتبال جهان در سالیان اخیر کرده است.‌

🚨🚨این مطالب را هم بخوانید:

🔹ضربه بزرگ وقفه ملی به بایرن‌مونیخ: دیویس رباط پاره کرد، اپامکانو مصدومیت سخت!

🔹اسکالونی: نمایش امشب حاصل تلاش خودمان بود نه صحبت‌های رافینیا !

🔹رودریگو ده پول: این پیروزی ارزشمند بود اما با مسی چیز دیگری هستیم!

🔹تحقیر سلسائو در جهنم مونومنتال – آرژانتین به برزیل رحم نکرد!

🔹اختصاصی فوتبال۷؛ چرا کریستیانو رونالدو همچنان در اوج است؟